Друк Беларусі ў 1905-1917 гг.
ЗМЕСТ
1. Друк Беларусі ў перыяд рэвалюцый 1905-1906 гг.
2. Беларуская журналістыка ў 1907-1910 гг. Дзейнасць газеты “Наша ніва”
3. Друк Беларусі ў 1910-1914 гг.
4. Беларускі друк у часы першай сусветнай вайны і другой расійскай буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі
СПІС ВЫКАРЫСТАНЫХ КРЫНІЦ
1. Друк Беларусі ў перыяд рэвалюцый 1905-1906 гг.
Рэвалюцыя 1905-07 гг. спрыяла ўзнікненню многіх перыядычных выданняў на тэрыторыі Паўн.-Заходняга краю. У пяці яго губернях да рэвалюцыі выходзіла ўсяго 25, пераважна афіцыйных, выданняў. У 1905-06 гг. налічваецца 75, але да канца года ўжо 36 выданняў спынілі сваё існаванне.
У канцы лістапада 1906 г. урад увёў у дзеянне “часовыя правілы аб друку”, якія катэгарычна забаранялі звяртацца да вострых пытанняў унутранай палітыкі і рабочага руху. Мясцовым уладам давалася права арыштоўваць асобныя нумары перыядычных выданняў і прыцягваць рэдактараў да судовай адказнасці. Становішча прывінцыйнага друку ўскладнялася яшчэ тым, што ён падвяргаўся папярэдняй цэнзуры.
У 1906-08 гг. у сістэме друку Паўн.-Заходняга краю значную ролю займаюць ліберальна-буржуазныя і ліберальна-дэмакратычныя выданні “Голос провинции”, “Окраина”, “Жизнь провинции”, “Минский курьер”, Витебская жизнь” і інш.
У сакавіку 1906 г. прысяжнаму паверанаму Я.Залкінду было дазволена выдаваць у Мінску штотыднёвую грамадска-палітычную і літаратурную газету “Голос провинции”. У рэдакцыйнай аб’яве газета заявіла, што ў ёй будуць друкавацца матэрыялы грамадска-палітычнага характару, навуковыя, эканамічныя, бібліяграфічныя артыкулы, навіны, хроніка, а таксама крытычныя і мастацкія творы. Рэдакцыя заявіла, што напрамак будзе “гуманным”, прагрэсіўным, пазбаўленым увякай нацыянальнай прадузятасці.
Выдавец і супрацоўнікі рэдакцыі былі людзьмі рознай палітычнай арыентацыі як умерана ліберальнай, так і дэмакратычнай. Выдаваў газету Глоба-Міхайленка. На яе старонках друкаваліся былыя супрацоўнікі “Северо-Западного края” – Д.Бохан, Я.Окунь, М.Караліцкі і інш.
Неўзабаве, у лютым 1907 г., за публікацыю карэспандэнцыі аб сходзе сялян Чэрніхаўскай воласці (Сноў), якія патрабавалі зямлі і волі, рэдактар быў адхілены ад працы, а яго месца заняў Д.Бохан.
Нумары газеты 289, 292, 293, 302 былі арыштаваны за друкаванне артыкулаў, якія “призывали к тому, чтобы подорвать авторитет власти и возбудить в неселении враждебное отношение с целью ниспровержения существующего в государстве общественного строя”. Апошнім для “Голоса провинции” быў №306. Замест яе пачала выходзіць “Жизнь провинции”.
Гісторыя гэтай газеты вельмі кароткая. Выйшаў у свет усяго 31 нумар. Калі “Жизнь провинции” надрукавала матэрыял супраць рэдактара чарнасоценнага “Минского слова”, рэакцыянера Шміда, урад закрыў газету.
З 30 ліпеня 1907 па 25 мая 1908 г. (248 нумароў) у Мінску выходзіла грамадска-палітычная і літаратурная газета “Окраина”. Выдаўцом і рэдактарам яе была жонка былога рэдактара закрытага “Голоса провинции” Глобы-Міхайленкі, які быў пазбаўлены судом права выдаваць газету і рабіў гэта, выкарыстоўваючы жончына імя. Зразумела, што праграма “Окраины” была той жа, што й “Голоса провинции”. У адным з артыкулаў газета пісала: “Тяжелое положение нашей прессы. ............